Sot e një vit më parë u formua Qeveria e udhëhequr VMRO-DPMNE dhe e përbërë edhe nga partitë nga koalicioni VLEN dhe ZNAM. Qeveria ka 20 ministri, dhe përbërja e saj përfshin 24 ministra dhe zëvendëskryeministra, vetëm tre prej të cilëve janë gra. Prioritetet e Qeverisë në fillimet e saj ishin shpresëdhënëse për qytetarët, por me kalimin e muajve shpresa për ndryshim filloi të venintet, sidomos për qytetarët shqiptar. Një numër i madh institucionesh punësuan më shumë maqedonas, ndërsa mekanizmi “Balancues” u shfuqizua. Me pak fjalë, bilanci politik flet më shumë për tensione etnike dhe mungesë transparence, sesa për reforma të thella, shkruan Portalb.mk.
Një nga veprimet e para të Qeverisë së re ishte ndryshimi i Ligjit për organizimin e pushtetit ekzekutiv, me të cilin u shtua numri i ministrive nga 16 në 20, dhe përveç tyre u emëruan edhe 4 ministra pa resor, duke e çuar përbërjen në 24 anëtarë të kabinetit qeveritar. Kjo rritje u arsyetua si nevojë për “efikasitet”, por ekspertët quajtën një “qeveri fantazmë”, duke paralajmëruar për inflacion funksionesh pa përmbajtje. Në një vend me më pak se 2 milionë banorë, një kabinet me 24 ministra është përmasë që shkon përtej nevojave reale të qeverisjes.
LSDM dhe E Majta kritikuan ashpër këto ndryshime, për të cilat votuan kundër.
Këtij votimi i parapriu “amini” i deputetëve të cilët me 74 vota “për”, “24 kundër” dhe asnjë “abstenim” pranuan që propozim-amandamentet dhe plotësimet në Ligjin për organizimin dhe punën e organeve të administratës shtetërore të futen në procedurë të shkurtuar.Përfaqësimi etnik i kërcënuar
Çështja e përfaqësimit etnik një vit pas formimit të qeverisë janë tensionuar. Gjykata Kushtetuese me shumicë votash vendosi për shfuqizimin e instrumentit balancues, i cili deri atëherë ka rregulluar përfaqësimin e drejtë të komuniteteve në administratën shtetërore. Pas këtij vendimi, për punësimet në administratën publike nuk mbahet llogari për përkatësinë etnike.
Lënda për shfuqizimin e tij u hap pas një iniciative të dorëzuar nga përbërja e vjetër e Komisionit Shtetëror për Parandalimin e Korrupsionit (KSHPK) më 11 janar 2024, sepse me të bëhen abuzime gjatë punësimit, sipas ish-kryetares të Antikorrupsionit, Biljana Ivanovska, zbatimi i dispozitave ligjore të kontestuara kërcënon liritë dhe të drejtat themelore të njeriut dhe qytetarit, shprehjen e lirë të përkatësisë kombëtare, përfaqësimin e duhur dhe të drejtë të qytetarëve që u përkasin të gjitha komuniteteve në organet e qeverisjes shtetërore dhe të institucioneve të tjera publike dhe të sundimit të ligjit të garantuar me dispozitat e Kushtetutës.
Ndërkohë, propozim-ligji për përfaqësim të drejtë dhe adekuat pritet të kalojë në seancën e Qeverisë së Maqedonisë së Veriut ditën e martë, derisa partitë vijojnë me reagime dhe akuza ndaj njëra-tjetrës pas publikimit të propozim-ligjit në media.
Ligji bazohet në amendamentin VI të Kushtetutës dhe i obligon institucionet që të kujdesen për respektimin e përfaqësimit të komuniteteve nëpër institucione, megjithatë duke pasur kujdes diskriminimin e qytetarëve dhe duke mbajtur llogari për përgatitjen profesionale, kompetencën, integritetin, transparencën dhe gjithëpërfshirjen.
Procesit të përpilimit të kësaj zgjidhje ligjore që nga fillimi i ka munguar transparenca. Fillimisht u premtua debat publik. Mirëpo, opinioni nuk pa asnjë debat publik për ligjin. Nga një prolongim në tjetër, procesi hodhi dyshime në opinion për një ligj të dobët dhe jo në dobi të shqiptarëve.
Kujtojmë se, VLEN për Ligjin për përfaqësim të drejtë dhe adekuat ka dhënë premtime pa afate. Portalb.mk, në vazhdimësi ka kujtuar për vonesën e ligjit dhe për anëtarët e grupit të punës.
Ndërkohë, numri i shqiptarëve në administratë ka rënë ndjeshëm në muajt e fundit. Sipas raportimeve janë larguar mbi 800 shqiptarë nga institucionet qendrore, kryesisht në nivelet e mesme dhe të ulëta.
Ndërkohë që gjuha shqipe duhet të jetë gjuhë zyrtare sipas ligjit aktual, praktika në terren tregon për regres. Gjykata Kushtetuese duhet të vlerësojë kushtetutshmërinë e ligjit, por përshkak se mund të ketë reagime të mëdda nga oponioni shqiptar, seanca e saj është shtyrë disa herë.
Seanca përgatitore për Ligjin për Gjuhët ishte planifikuar për 19 qershor 2025, por për shkak të tragjedisë në Koçan, Gjykata e shtyu seancën një herë, dhe vlerësimet e tij janë se pas zgjedhjeve lokale në vjeshtë, do të ketë vendim nga Gjykata.
Lënda e Ligjit për Gjuhët në Kushtetuese u formua nga 13 nisma nga qytetarë, parti dhe shoqata të ndryshme në vitin 2019, por u aktivizua në tetor 2024, pasi në pushtet erdhi VMRO-VLEN.
Për këtë aktivizim reagoi BDI-ja opozitare e cila nga 8 deri më 11 dhjetor, bashkë me një turmë qytetarësh prezantoi nismën “Roja për Gjuhën” përpara objektit të Gjykatës Kushtetuese të Maqedonisë së Veriut.
Ligji për Zbatimin e Gjuhëve, në procedurë kuvendore ka hyrë më 5 shtator të vitit 2017-të, ndërkaq në fuqi ka hyrë në janar të vitit 2019-të.
Shtatë vjet pas miratimit të Ligjit të gjuhëve në atmosferë të tensionuar në Kuvendin e Maqedonisë së Veriut, me protesta dhe tentativa të panumërta të ish-presidentit Gjorgе Ivanov për ta bllokuar atë, në Gjykatën Kushtetuese tani do të vendoset shfuqizimi i plotë ose i pjesshëm i këtij ligji.
Huamarrje të mëdha, transparencë e vogël
Qeveria e re u përball shpejt me sfidën e financimit të projekteve kapitale, por zgjidhja që gjeti, huamarrje të mëdha ndërkombëtarе, ka ngjallur reagime të mëdha.
Në dhjetor 2024, Qeveria firmosi marrëveshje për kredi nga Hungaria në vlerë prej 250 milionë euro. Këto para u prezantuan si financim për projekte të biznesit dhe infrastrukturës, por opozita akuzoi se paratë nuk vijnë realisht nga Hungaria, por nga burime të lidhura me Kina, duke e kaluar kredinë përmes sistemit hungarez për të shmangur pengesat politike në BE.
Në mars 2025, pasoi marrëveshja tjetër me Mbretërinë e Bashkuar, për 5 miliardë paund britanikë në formën e një kredie të butë përmes UK Export Finance. Me këto fonde pritet të ndërtohen spitale në Tetovë, Kërçovë dhe Shtip, si dhe një universitet i ri me konvikt në Shtip. Edhe këtu, pavarësisht premtimeve për “transparencë maksimale”, marrëveshjet nuk janë publikuar në tërësi dhe detajet e kushteve të kreditimit mbeten të paqarta për publikun.Për të bërë një përmbledhje, pas një viti në pushtet, Qeveria aktuale e Maqedonisë së Veriut ka shënuar më shumë ndryshime në formë sesa në përmbajtje. Me 24 ministra, huamarrje gjigante ndërkombëtare dhe përqendrim të lartë në çështje të etnicitetit, ajo ka dëshmuar një orientim të fortë politik, por jo edhe efikasitet, drejtësi dhe llogaridhënie.
Ndryshimi që u premtua nga pala shqiptare në pushtet nuk po jep frutat e saj, madje në një periudhë 1 vjeçare kanë ndodhur situata që japin shenja se qytetarët shqiptar po e humbin edhe atë “pozicion” që e kishin deri tani në institucionet shtetëtore.
