Arben Halili nga ASH sot në një konferencë për media theksoi mangësitë dhe transparencën qeveritare lidhur me planin për punësim. sipas tij, ky plan është joefikas dhe rezulton i dështuar.

Ja konferenca e plotë e mbajtur nga Arben Halili:

“Sot prezantojmë analizën tonë kritike mbi Planin operativ për programet aktive të punësimit dhe shërbimet në tregun e punës për vitin 2025, të publikuar nga Agjencia për Punësim e Republikës së Maqedonisë së Veriut.
Ky plan edhe një herë vë në dukje nevojën e domosdoshme për përmirësime të rëndësishme në gjithëpërfshirje, drejtësi sociale dhe transparencë, e që në vazhdimësi mungon.
Tentimet për ta paraqitur këtë plan si ambicioz, por jo gjtihëpërfshirës, tentimi për të pretenduar fokus më të madh te të rinjtë në një periudhë që vendit gjithnjë e më shumë i mungojnë të rinjtë dhe duke lënë grupet e tjera pas, mungesë e qartë e transparencës në ndarjen e mjeteve dhe përzgjedhjen e përfituesve, lënia jashtë loje e sektorit privat ekzistues, dhe më kryesorja, mungesa e një qasjeje serioze për matjen e rezultateve në mënyrë serioze, janë dëshmi e mjaftueshme se ky plan në vete ka doza të theksuara populizmi, pikërisht kur jemi në prag të zgjedhjeve lokale.
Vetë vonesa e publikimit të këtij plani, pra në mes të vitit, dhe shpallja e thirrjes së parë të këtij plani kur tashmë ka përfundur gjashtëmujori i parë i vitit, paraqet edhe njëherë mosseriozitet të kësaj mase.
1) Ky plan po na prezantohet sikur ka në fokus të rinjt deri në moshën 29-vjeçare, por dukshëm anashkalon grupmoshat e tjera si tërësi, gratë e papuna në zonat rurale, kërkuesit e tjerë aktivë për punë, mungesën e një plani operativ afatgjatë për trajnime disamujore dhe modulare, para se të ndodhë shpallja, me qëllim që të përgatiten aplikuesit potencialë në kohë, me njohuritë, aftësitë dhe qartësimin e ideve të tyre paraprakisht.
2) Pikërisht ata që ndër vite janë kërkues aktivë për punë, sektori i ekonomisë në vazhdimësi ka nevojë për staf të kualifikuar, kurse ky plan parasheh trajnim për vetëm 600 persona për aftësi të reja, ndërsa programet për vetëpunësim mbulojnë një numër shumë të kufizuar përfituesish krahasuar me nevojat në terren.
3) Mungon një sistem i pavarur për të matur ndikimin e masave. Nuk publikohen të dhëna për përfituesit, kriteret e përzgjedhjes apo suksesin real të punësimeve.
4) Programi përqendrohet në angazhime në sektorin publik dhe punë sezonale. Nuk ka masa që motivojnë ndërmarrjet private të punësojnë apo të bashkëpunojnë për zhvillim afatgjatë.
5) Mungesa e qartësisë në zbatimin e masave hap rrugë për përzgjedhje jo meritore apo të politizuara. Kjo dëmton besimin publik dhe efektivitetin e politikës së punësimit.
6) Dalja e ministrit të ekonomisë në terren për të promovuar masën e vetpunësimit si arritjen më të madhe të tij, nuk është asgjë tjetër përveçse edhe një dëshmi për mungesë vizioni për realizim të projekteve kapitale, mungesë e theksuar e partneritetit me sektorin real ekzistues të ekonomisë dhe mbi të gjtiha mungesë të orientimit të investimeve të huaja në pjesën perëndimore të vendit. Deri më sot ZERO ivestime të huaja në vendbanimet shqiptare.

Ne si Aleancë për Shqiptarët kërkojmë:
→ Zgjerim të mbështetjes për kategoritë e margjinalizuara, sidomos gratë, dhe të papunët afatgjatë.
→ Përfshirje aktive të sektorit privat për krijimin e vendeve tëqëndrueshme të punës, gjë që do e bënte më të lehtë gjetjene vendeve të punës për kërkuesit aktivë për punë dhe do ta zbuste një nevojë gjithnjë në rritje për punëtorë nga ana e sektorit real të ekonomisë.
→ Kriteret dhe përzgjedhjet të bëhen publike përmes një portali transparent.
Krijim të mekanizmave të monitorimit të pavarur dhe publikim të raporteve të matshme mbi rezultatet.
→ Rritje e buxhetit për masa më efektive, bazuar në vlerësime të drejta dhe jo populiste.
→ Prezantimi i masave të propozuara si arritje senzacionale nga ana e qeveritarëve aktualë, nuk garanton kurrfarë suksesi në implementim, për më tepër, kur të njejtat nuk janë hiç më shumë se kopje e planprogramit të njëjtë ndër vite.
→ Për të kuptuar të gjtihë se sa e suksesshme ka qenë kjo masë në vitet e kaluara dhe për të bazuar pritshmëritë për masën aktuale, kërkojmë në mënyrë urgjente që Ministria e ekonomisë dhe Agjencia për punësim si implementuese e kësaj mase, të dalin me të dhëna zyrtare ku do shpalosin numrin e përfituesve për 5 vitet e fundit, numrin e bizneseve të themeluara për këto 5 vite dhe numrin real të bizneseve të reja sa kanë arritur të mbijetojnë pas themelimit.
→ Nuk mund të ketë masë të suksesshme për vetpunësim, kur mjetet financiare për realizimin e saj prashihet të shfrytëzohen vetëm për furnizime dhe pajisje të vogla, kurse nga dita e parë këta përfitues detyrohen të regjistrojnë kompani dhe fillon e i ngarkon me detyrime për paga e kontribute. Ne kërkojmë që të paktën për aq sa zgjat detyrimi për raportim ndaj shtetit, pra dy vjet, po për të njejtën periudhë përfituesit të kenë detyrimin e vetpunësimit në kompani, mirëpo të lirohen nga pagesa e detyrimeve për kontribute dhe sigurime sociale ndaj shtetit, gjë që do paraqiste lehtësim direkt për përfituesit.
Qeveria ka një detyrim të qartë ndaj qytetarëve: të sigurojë që çdo euro e shpenzuar në emër të punësimit të ketë ndikim të drejtpërdrejtë dhe të ndershëm. Politikat e punësimit nukduhet të jenë vetëm numra në letër, por realitet për njerëzit.

Planet operative 2024 dhe 2025 mbajnë të njëjtat pika kryesore,por nuk sjellin zgjidhje të reja për sfidat strukturore.