Dante dhe Virgjili, gjenitë italianë në udhëtimin e tyre në ferrin e “Komedisë Hyjnore”

Në kujtesën e pavdekshme të letërsisë dhe artit, dy emra ngrihen si dy maja të ndritshme që përqafojnë njëri-tjetrin në amshimin e shpirtit krijues: Dante Aligeri dhe Virgjili. Njëri, udhëtar i vizionit hyjnor; tjetri, poet i antikitetit romak, që u bë udhërrëfyes në labirintet e ferrit. Në ditën e përkujtimit të vdekjes së Virgjilit, kujtesa e bashkëudhëtimit të tyre të përfytyruar shndërrohet në një nga kapitujt më të fuqishëm të kulturës botërore.

Në telajon e Louvre-it, përfytyrimi i Dantes është i shoqëruar nga Virgjili, teksa një varkë e brishtë çan me mundim ujërat e errëta të lumit Styx. Rreth tyre, shpirtra të humbur pluskojnë të kapluar nga dëshpërimi, ndërsa qyteti i të vdekurve përflaket në një horizont plumbi e zjarri. Nuk është thjesht një ferr i përshkruar, është ferri i përjetuar, ku njeriu ndien se çdo hap është kalim përmes ankthit dhe shpresës së shuar.

Virgjili, poeti i Augustit dhe i “Eneidës”, që dikur këndoi lavdinë e Romës, në veprën e Dantes shndërrohet në simbol të arsyes, të urtësisë dhe të udhëheqjes përmes territ. Delacroix e vendos këtë figurë si shtyllë të qëndrueshme mes flakëve dhe ujërave, duke i dhënë asaj një madhështi që kapërcen kufijtë e kohës.

Krahas kësaj tabloje, Delacroix do të lëvizte peshoren e artit me kryevepra të tjera si “Liria në Barrikada”, “Gratë e Algjerit”, apo “Masakra e Qios”, duke dëshmuar se arti nuk është vetëm pasqyrim, por një përballje e shpirtit me tragjedinë dhe sublimen.

Sot, kujtimi i Virgjilit nuk mbetet vetëm në vargjet e tij latine, por edhe në pasqyrimin e përjetshëm që arti dhe poezia i dhanë figurës së tij. Ai është ura që bashkon botën klasike me atë mesjetare, Romën me Firencën, të shkuarën me përjetësinë.