Emigracioni i të rinjve mbetet një ndër fenomenet më të diskutuara në shoqërinë tonë, duke reflektuar shqetësime të thella për të ardhmen dhe mundësitë brenda vendit. Sipas të dhënave të hulumtimit “Gjendja dhe arsyet e migrimit të rinisë nga rajoni i Pollogut” na shoqata ADI, mbi gjysma e të rinjve nga rajoni i Pollogut (50.4%) besojnë se largimi ndodh menjëherë pas përfundimit të shkollës së mesme, ndërsa arsyeja kryesore mbetet kërkimi për një standard më të mirë jetese dhe mundësi punësimi. Ajo që bie në sy është është se shumica e atyre që emigrojnë nuk janë anëtarë partie politike (87.10%), duke treguar një lodhje nga sistemi i partishmërisë. Për më tepër, dallimet gjinore dhe etnike theksojnë perceptime të ndryshme, por në thelb pasqyrojnë të njëjtin realitet: të rinjtë nuk ikin nga shoqëria, por nga mungesa e shpresës për një të ardhme më të mirë, raporton Portalb.mk.
Sipas të anketuarve, të rinjtë largohen më së shpeshti nga vendi pas përfundimit të shkollës së mesme (50.4%), ndërsa më rrallë gjatë periudhës së studimeve. Vajzat besojnë më shumë se djemtë se largimet ndodhin pikërisht pas arsimit të mesëm. Ndërsa te grupet etnike, shqiptarët mendojnë se emigrimi nis më herët, kurse maqedonasit dhe romët e lidhin më shumë me përfundimin e universitetit apo fillimin e karrierës.
“Përqindja më e madhe e të rinjve (50.4%) besojnë se të rinjtë më së shpeshti largohen nga vendi pas përfundimit të shkollës së mesme. Kategoria tjetër janë të rinjtë pas përfundimit të universitetit (14.3%) dhe ata në fillim të angazhimit në punë (12.10%). Perceptimi është se përqindja e të rinjve që janë në procesin arsimor, qoftë në arsimin e mesëm apo të lartë, largohen më rrallë nga vendi. Ka dallime të vogla në mendimet e vajzave dhe djemve. Vajzat, në përqindje më të lartë se djemtë, besojnë se numri më i madh i të rinjve largohen pas përfundimit të arsimit të mesëm (53.8% kundrejt 44.8%).
Nuk ka dallime të mëdha domethënëse as ndërmjet bashkësive etnike. Perceptimi tek shqiptarët është se emigracioni fillon më herët, pra të rinjtë largohen nga vendi para fillimit të arsimit të mesëm, ndërsa maqedonasit dhe romët besojnë se përqindja e të rinjve që largohen nga vendi pas përfundimit të universitetit ose fillimit të karrierës është më e lartë se mesatarja”, thuhet në raport.
Infografik. Burimi: Association fpr Democratic Initiatives (adimacedonia.org)
Sa i përket gjinisë, shumica e të rinjve besojnë se më shpesh largohen djemtë, megjithatë vajzat në përqindje më të lartë se djemtë pranojnë se edhe vajzat po emigrojnë gjithnjë e më shumë. Këto qëndrime lidhen shpesh me vlerat tradicionale dhe me pritshmëritë ndaj djemve për kontribut ekonomik.
Te vendbanimi, konsiderohet se të rinjtë nga zonat rurale largohen më shpesh (55%). Vajzat mbajnë më fuqishëm këtë mendim, ndërsa djemtë e shohin raportin rural–urban pothuajse të barabartë. Të rinjtë shqiptarë janë shumë më të bindur se emigrimi ndodh kryesisht nga fshatrat (69%) krahasuar me maqedonasit (36%).
“Para se të pyesnim për arsyet e emigrimit të të rinjve, ne bëmë edhe pyetje shtesë për të përcaktuar grupin e synuar, pra kush vendos më shpesh të largohet nga vendi. Të anketuarit patën mundësinë të zgjidhnin një kategori në katër deklaratat e mëposhtme: Ka dallime në mendimet e djemve dhe vajzave që i janë përgjigjur pyetësorit dhe përgjigjet e tyre ndryshojnë me rreth 5%, pra, vajzat pranojnë më shumë se edhe vajzat/gratë po largohen nga vendi (13,87% e vajzave kundrejt 8,25% e djemve). Ka edhe dallime në përgjigje sipas përkatësisë etnike. Të rinjtë e përkatësisë etnike shqiptare, në një përqindje pak më të lartë se mesatarja, mendojnë se djemtë largohen më shpesh nga vendi (93,87% e të rinjve shqiptarë), ndërsa te djemtë maqedonas përqindja është 82,29%. Rrjedhimisht, të rinjtë shqiptarë besojnë se 6.13% e vajzave/grave largohen nga vendi, dhe të rinjtë maqedonas besojnë se 17.71% e atyre që largohen nga vendi janë vajza/grua. Qëndrime të tilla kryesisht pasqyrojnë vlerat tradicionale, d.m.th. presionin për të kontribuar dhe barrën që më së shumti bie mbi djemtë”, thuhet në raport.
Sipas mendimit të të anketuarve, të rinjtë nga zonat rurale vendosin të largohen nga vendi pak më shpesh (rreth 55%) sesa të rinjtë nga zonat urbane (45%). Dhe për këtë pyetje ka dallime në mendime në mes të përgjigjeve të vajzave dhe djemve si dhe në përgjigjet ndërmjet bashkësive të ndryshme etnike.
“Sipas të dhënave, vajzat që iu përgjigjën pyetësorit besojnë se përqindja e të rinjve nga zonat rurale që largohen krahasuar me përqindjen e të rinjve nga zonat urbane ndryshon me 15%, pra se migrimi nga zonat rurale është më i shumtë, ndërsa djemtë mendojnë se raporti është thuajse i njëjtë, pra se nuk ka dallim ndërmjet migrimit të të rinjve nga zonat rurale dhe urbane. Sa i përket përkatësisë etnike, 69% e të rinjve shqiptarë kundrejt 36% të të rinjve maqedonas besojnë se të rinjtë nga zonat rurale largohen më shpesh. Nëse i krahasojmë këto të dhëna me të dhënat nga tabela 2, përkatësisht vendbanimi, atëherë mund të konstatohet se të rinjtë janë përgjigjur sipas informacionit që kanë në mjedisin e tyre të jetesës (qytet apo fshat). Kjo lidhje konfirmon se në thelb nuk ka dallim ndërmjet qëndrimeve të të rinjve nga bashkësitë e ndryshme etnike lidhur me çështjen nëse të rinjtë nga zonat rurale apo urbane shpërngulen më shpesh”, thuhet në raport.
Lidhur me rolin e partive politike, 87.10% e të rinjve besojnë se emigrantët nuk janë anëtarë të partive. Kjo tregon ndjeshmërinë e tyre të lartë ndaj partishmërisë dhe mosbesimin që i shoqëron këto struktura.
Infografik. Burimi: Association fpr Democratic Initiatives (adimacedonia.org)
Sa i takon idesë se “më të mirët ikin”, përgjigjet janë të ndara pothuajse përgjysmë. Shqiptarët mendojnë se largohen më shumë studentët e dobët, ndërsa maqedonasit besojnë të kundërtën, se largohen më së shumti studentët ekselentë.
“Të rinjtë besojnë se edhe 87.10% e atyre që largohen nuk janë anëtarë të ndonjë partie politike. Mesatarisht, vajzat dhe djemtë mendojnë njësoj dhe ka dallime të vogla për nga përkatësia etnike. Tek të rinjtë shqiptarë përqindja është 90% dhe tek të rinjtë maqedonas 83%. Kjo tregon se të rinjtë janë shumë të vetëdijshëm për partishmërinë e shoqërisë dhe kjo konfirmon gjetjet e hulumtimeve të tjera se të rinjtë nuk dëshirojnë të jetojnë në një vend ku është e rëndësishme nëse jeni apo jo anëtar i një partie politike për të kanë një status të caktuar në shoqëri
Të rinjtë që ishin studentë të dobët ose të rinj që ishin studentë të shkëlqyer?
Kjo pyetje u bë për shkak të tezës se më të mirët largohen nga vendi. Mendimet lidhur me këtë çështje janë se ata që ishin studentë të shkëlqyer (52.6%) dhe ata që ishin studentë të dobët (47.4%) largohen pothuajse në mënyrë të barabartë nga vendi. Nuk ka dallime të rëndësishme ndërmjet opinioneve të djemve dhe vajzave, por ka dallime në opinione sipas përkatësisë etnike. Të rinjtë shqiptarë besojnë se studentët më të dobët kanë më shumë gjasa të largohen nga vendi (56.7% për studentët e dobët dhe 43.3% për studentët ekselentë). Të rinjtë maqedonas kanë mendim të kundërt, pra nga ata që largohen nga vendi, 65% janë studentë të shkëlqyer, ndërsa 35% janë studentë të dobët”, thuhet në raport.
Arsyet kryesore të emigrimit janë të qarta:
Standard më i mirë jetese (80%)
Mundësi më të mira punësimi (78%)
Marrëdhëniet ndëretnike apo personale nuk konsiderohen arsye të rëndësishme.
Infografik. Burimi: Association fpr Democratic Initiatives (adimacedonia.org)
“Kur u pyetën për arsyet e largimit të të rinjve, u ofruan disa opsione dhe të rinjtë mund të zgjidhnin maksimumi tre nga opsionet e ofruara. Të rinjtë nuk mendojnë se arsyeja e largimit janë marrëdhëniet e këqija ndëretnike dhe ndërpersonale. Sipas të anketuarve, të rinjtë largohen për një standard më të mirë jetese (80%) dhe mundësi më të mira punësimi (rreth 78%). Sipas përgjigjeve, vajzat janë më të shqetësuara për punësimin, standardin e jetesës dhe sigurinë dhe sigurinë personale sesa djemtë, ndërsa djemtë janë më të shqetësuar për presionet partiake, marrëdhëniet ndëretnike dhe ndërpersonale”, thuhet në raport.
Megjithatë, të rinjtë nuk janë plotësisht të sigurt se emigrantët gjejnë punë të mirë më lehtë: vetëm 47% besojnë se po, ndërsa 59% mendojnë se shpesh ata detyrohen të pranojnë punë që nuk do t’i pranonin në vend, vetëm për të mbijetuar.
“Por pavarësisht se mendimi është se të rinjtë largohen për mundësi më të mira punësimi, të anketuarit ende nuk janë të sigurt se ata që janë larguar e kanë më të lehtë të gjejnë një punë të mirë (47% janë përgjigjur po, 15.6% jo dhe 37.10% me ” nuk e di”). 59% e të anketuarve besojnë se ata që janë larguar shpesh detyrohen të pranojnë një punë që nuk do ta pranonin në Maqedoni vetëm për të mbijetuar. Nuk pajtohen me këtë mendim vetëm 12% e të rinjve dhe rreth 29% e të anketuarve janë përgjigjur se nuk e dinë”, thuhet në raport.
Ndryshe, më shumë se 46 përqind e të rinjve në Maqedoni nuk besojnë se vendi do të bëhet anëtar i Bashkimit Evropian, tregon një raport i ri “Përballja me euroskepticizmin midis të rinjve në Ballkanin Perëndimor: Rasti i Maqedonisë së Veriut”, i përgatitur nga Instituti për qeverisje të mirë dhe perspektiva euro-atlantike në bashkëpunim me Fondacionin Friedrich Naumann për liri dhe Qendrën evropiane të ekselencës (Bruksel). Sipas anketës së kryer në qershor 2025 midis më shumë se 1,000 të rinjve, 41 përqind kanë qëndrim pozitiv ndaj BE-së, 35 përqind janë neutralë dhe 24 përqind janë negativë. Vetëm 6.7 përqind besojnë se anëtarësimi mund të arrihet në pesë vitet e ardhshme, ndërsa 35.8 përqind presin që kjo të ndodhë në të ardhmen më të largët. Pengesa kryesore për integrimin, sipas të anketuarve, janë korrupsioni (84.6%), mosmarrëveshjet dypalëshe (61%) dhe besimi i ulët në institucione (60%).
